Smutne to było święto w dniu 3 maja br. NMP Królowej Polski i 230-lecia rocznicy Konstytucji 3 Maja. Nie  było radości,  wojska,  pocztów sztandarowych, orkiestry wojskowej,  licznie zgromadzonych wiernych, a te wszystkie ograniczenia spowodowane wciąż panującą pandemią.

Uroczystą Eucharystię za Ojczyznę, w bielskiej katedrze sprawował ks. biskup Roman Pindel wraz z ks. Antonim Młoczkiem-  proboszczem katedry i ks. Piotrem Górą –  sekretarzem ks. biskupa Romana. W wygłoszonym słowie Bożym do wiernych ks. biskup Roman nawiązał do historii Polski i Kościoła, zapisów literackich i kronikarskich, przypomniał dwa wymiary trzeciomajowych uroczystości – religijny i państwowy.

„Święto religijne nosi nazwę Uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Czcimy więc Maryję, Matkę Bożą w tytule Królowej Polski. Nawiązujemy tym samym do szeregu wydarzeń w dziejach Polski, które doprowadziły do ogłoszenie Jej Królową Polski. Dokonało się zaś to etapami i z różnego nadania. Początki są w odległych czasach, gdy 14 sierpnia 1608 roku w Neapolu włoski jezuita, Juliusz Mancinelli miał objawienie Matki Bożej, która poleciła mu:„A czemu mnie Królową Polski nie zowiesz? Ja to królestwo wielce umiłowałam i wielkie rzeczy dlań zamierzam, ponieważ osobliwą miłością ku Mnie pałają jego synowie”. Podobne objawienia miał jeszcze, gdy przebywał w Polsce, 8 maja 1610r. na Wawelu, gdy usłyszał: „Jestem Królową Polski. Jestem Matką tego narodu, który jest mi bardzo drogi”.

Trzeci raz podobne objawienia miał w Neapolu 15 sierpnia 1617r. Rozpowszechniał treść tych objawień, także w formie osobnej książki, Kanclerz Wielki Litewski Albrecht Stanisław Radziwiłł z Nieświeża, wspierany przez przyszłego świętego jezuitę, Andrzeja Bobolę. 1 kwietnia 1656r. ówczesny król Jan Kazimierz, tułający się po różnych miejscach w trakcie potopu szwedzkiego, w katedrze we Lwowie ogłosił Matkę Bożą Królową Polski, a także wypowiedział przez obrazem Matki Bożej Łaskawej śluby, w których powierza ziemie Polski i Litwy Jej panowaniu.

Po ślubach Jana Kazimierza pochodzący z naszych Wilamowic abp Lwowa, Józef Bilczewski, w roku 1908 uzyskał od Papieża Piusa X kościelne potwierdzenie tytułu Najświętszej Maryi Panny Królowej Korony Polskiej oraz ustanowienie liturgicznego święta, które wpierw w Archidiecezji Lwowskiej i Przemyskiej a później w całej Polsce jest obchodzone. W 1956, w trzechsetną rocznicę ślubów Jana Kazimierza we Lwowie, gdy kard. Wyszyński przebywał jeszcze w odosobnieniu, wpierw on sam a następnie 26 sierpnia tego roku cały ówczesny Episkopat Polski odnowił te śluby, które związał z religijną odnową Kościoła w Polsce.

Na zakończenie ks. biskup Roman powiedział, że dzisiejsza ewangelia pisana jest już po odejściu Maryi z tego świata, gdy Kościół zdaje sobie coraz bardziej sprawę, że Maryja, Matka Jezusa, słaba Kobieta, wzięta do nieba, staje się wielką Orędowniczką Kościoła i wierzących, którzy wzywają jej wstawiennictwa. Tym bardziej, gdy wierzący z ufnością dziecka prosi ją, by to Ona wzięły jego sprawy w swoje ręce i pokierowała najlepiej jak można. Zwłaszcza, gdy czas jest trudny. Każdy z nas może być umiłowanym uczniem Jezusa i każdy może oddać siebie i powierzyć swoje sprawy Maryi.

Taki jest sens dzisiejszego święta. Nie tylko wspomnieć wielkie dzieła Boże, nie tylko dziękować za ludzi, którzy z motywu wiary i miłości ojczyzny uczynili wiele, i to nie tylko dla siebie, najlepiej jak pojmowali dobro wspólne. Najlepiej, jak tylko pozwalały okoliczności. Ale także, by powierzać w modlitwie sprawy Ojczyzny, tych którzy sprawują w niej odpowiedzialne funkcje, by szukali prawdziwego dobra dla wszystkich”.

Dzień 3 maja 1791 roku został uznany świętem Konstytucji 3 Maja. Obchody tego święta były zakazane podczas rozbiorów, a ponownie jego obchodzenie zostało wznowione w II Rzeczypospolitej w kwietniu 1919 roku. Święto Konstytucji 3 Maja zostało zdelegalizowane przez hitlerowców i sowietów podczas okupacji Polski w czasie II wojny światowej, a po antykomunistycznych demonstracjach w 1946 r. nie było obchodzone w Polsce, natomiast zastąpione obchodami Święta 1 Maja.

W styczniu 1951 r. święto 3 maja zostało oficjalnie zdelegalizowane przez władze komunistyczne. W roku 1981 ponownie władze świętowały uchwalenie majowej konstytucji. Do roku 1989 w tym dniu często dochodziło w Polsce do protestów i demonstracji antyrządowych i antykomunistycznych. Po zmianie ustroju, od kwietnia 1990 r. Święto Konstytucji 3 Maja należy do uroczyście obchodzonych polskich świąt.

Oryginał Konstytucja 3 maja przechowywano w zbiorach Archiwum Publicznego Potockich w Wilanowie. W latach 70. XIX wieku archiwum trafiło do Krzeszowic pod Krakowem, a po 1945 roku powróciło do Warszawy i znajduje się w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Znajdują się tam trzy oryginalne rękopisy dokumentu. Należy pamiętać, że oryginalne rękopisy Konstytucji nie są zebrane w osobnej księdze, lecz stanowią część dokumentów z epoki, takich jak księga Metryki Litewskiej, księga Archiwum Publicznego Potockich i księga Archiwum Sejmu Czteroletniego.

Tekst i foto: Marian Szpak